Kulingana na shirika la habari la kimataifa la AhlulBayt (ABNA), gazeti la kiuchumi la Israeli "Calcalist" lilisema katika ripoti ya kina kwamba vita vinavyoendelea dhidi ya Ukanda wa Gaza na mzozo wa kibinadamu unaosababishwa na vita hivyo vimesababisha kuongezeka kwa kutengwa kwa Israel kimataifa; kutengwa ambako wataalam wamekuelezea kama kuzingirwa kimya kimya.
Kuzingirwa huku hakujatangazwa rasmi, lakini kunajumuisha kusimamishwa kwa mikataba, kusimamishwa kwa uwekezaji, makubaliano ya kisayansi na kuepuka ushirikiano wa kibiashara na kampuni za Israeli. Mchakato ambao umekuwa na athari mbaya kwa uchumi wa Israeli, viwanda mbalimbali vya utawala huu na hata kuendelea kwa utafiti wa kisayansi na ushirikiano wa kimataifa wa kitaaluma wa Israeli.
Ripoti hiyo inaonyesha kuwa kuendelea kwa vita huko Gaza, kuzorota kwa hali ya kibinadamu na maandalizi ya uvamizi kamili wa eneo hili, kumesababisha nchi na makampuni mengi kujiepusha na kuingiliana na Israel bila ya kutoa sababu rasmi. Kwa mfano, Waisraeli 150 walizuiwa kuingia kwenye bustani ya burudani nchini Ufaransa, licha ya kufanya kadi mapema; ingawa sababu rasmi ilitangazwa kuwa ni masuala ya usalama, meneja wa kituo hicho alikataa kuwapokea kutokana na kanuni zake binafsi.
Tabia hii inarudiwa katika sekta mbalimbali, ikiwa ni pamoja na kuchelewesha kusaini mikataba, kutojibu barua, kuchelewesha ziara, na kukataa mikopo au msaada wa kifedha. Vitendo hivi vyote hufanyika bila ya tangazo rasmi au sababu maalum, na kuifanya kuwa ngumu zaidi kukabiliana na vikwazo vya wazi.
"Yinon Asoulin," Mkurugenzi Mtendaji wa kampuni ya "Astel," ambayo inajishughulisha na uagizaji wa vifaa vya viwanda, aliiambia gazeti hilo kuwa makampuni ya Ulaya na wauzaji nchini Jordan na Misri pia wamekataa kushirikiana na Israel. Anataja matukio, ikiwemo kukataa kwa maabara ya Uingereza "Thomas Bell" kukubali vyeti vya ubora vya Israeli kutokana na barua ya ndani yenye maudhui ya kisiasa, ambayo ilisuluhishwa tu baada ya kuingilia kati moja kwa moja huko Dubai.
Asoulin anasisitiza kuwa makampuni mengi hayana uwezo wa kukabiliana na hali hii na lazima yaelewe hali halisi mpya na kuzoea. Anaunganisha moja kwa moja ongezeko la bei katika soko la ndani la Israeli na kupungua kwa utofauti wa wauzaji na ugumu wa ushindani.
Kutokana na shinikizo hili, kampuni ya "Astel" ilifungua tawi nchini Uingereza miaka miwili iliyopita ili kujitenga na mawasiliano ya moja kwa moja na Israeli. Wauzaji wawili, mmoja wa Sweden na mwingine wa Misri, walimwambia kwamba bodi yao imeamua kutoshirikiana na Israeli kwa sasa na hata katika siku zijazo.
Katika muktadha huo huo, ripoti hiyo inazungumzia kuongezeka kwa hatua za Uturuki dhidi ya Israel, ikiwemo kupiga marufuku meli za Israel kutia nanga katika bandari za Uturuki na kuzuia kupita kwa bidhaa za Israeli. Hatua hizi pia zimeathiri shehena zinazotumwa Jordan na Mamlaka ya Palestina.
Makampuni ya Kituruki kama "Festal" pia yamekataa kufanya mikutano na wawakilishi wa Israeli kwenye maonyesho ya kimataifa ya vifaa vya nyumbani na elektroniki huko Berlin; hatua ambayo inachukuliwa kuwa mabadiliko makubwa ikilinganishwa na miaka iliyopita.
Mmoja wa waagizaji wakubwa wa vifaa vya umeme wa Israeli alisema kwamba kila mwaka wamekuwa wakikutana na mwakilishi wa Festal, lakini mwaka huu hata jaribio la kupanga miadi lilikutana na jibu hasi. Aliongeza: "Festal" sio peke yake; hakuna kiwanda cha Kituruki kilicho tayari kuzalisha au kushirikiana na Israeli.
Athari za kiuchumi na kijamii
Ripoti hiyo inasisitiza kwamba wauzaji na wazalishaji wa Israeli wanakabiliwa na matatizo makubwa katika kurejesha imani ya wateja wa kimataifa. Baadhi ya kauli za maafisa wa Israel, kama vile kupinga kutuma chakula kwa Gaza, zimeharibu taswira ya umma ya Israel duniani, na kampuni za kigeni zimeamua kujiepusha na kushirikiana na Israeli.
"Ron Tomer," rais wa zamani wa Chama cha Viwanda vya Israeli, alisema: "Propaganda ya Israeli imefanya kazi vibaya sana. Tunalazimika kuelezea hali huko Gaza, lakini labda tunafanikiwa katika mazungumzo moja tu kati ya kumi. Wakati mawaziri kama "Bezalel Smotrich" wanasema kwamba nafaka moja ya ngano haipaswi kuingia Gaza, na dunia inaona picha za njaa, wao wanawajibika kwa picha hii."
Aliongeza: "Karibu viwanda vyote vimeathiriwa. Mtu ambaye anahisi kuchukizwa baada ya kuona picha kwenye CNN anaamua kutonunua bidhaa za Israeli, na uamuzi huu huhamishiwa kwa wengine, na kujenga athari ya mpira wa theluji. Bidhaa chache za Israeli hazina mbadala, na wale ambao hawanunui kutoka kwetu watanunua kutoka kwa wengine."
Athari kwa teknolojia na utafiti wa kisayansi
Kuzingirwa kimya kimya hakukomeki tu kwenye viwanda vya jadi vya utawala wa Kizayuni, lakini pia kumefika kwenye maeneo ya bioteknolojia na sayansi ya maisha ya utawala huu. Kulingana na ripoti hiyo, baadhi ya mikataba ya kimataifa na uwekezaji mkubwa wa Israeli umefutwa au kusimamishwa kwa sababu za kisiasa tu, na si kwa sababu ya ubora au uvumbuzi wa bidhaa.
Mmoja wa maafisa mashuhuri katika eneo hili alisema kwamba hali hii inawakilisha tishio la kisiasa kwa makampuni ya Israeli na inazuia kuanzishwa kwa makampuni mapya au upanuzi wa shughuli zilizopo, kwani utambulisho wa kitaifa wa Israeli yenyewe umekuwa kikwazo kwa ushirikiano wa kimataifa.
Aliongeza: "Baadhi ya makampuni yamepunguza uhamisho wa fedha kwenda Israel na yanakataa kuwatuma mameneja wao wakuu kwenye nchi hii. Hii inamaanisha kwamba Israel inaweza bado kuwa na nguvu katika eneo la usalama na teknolojia, lakini maeneo mengine yatapotea polepole. Israel imekuwa kampuni iliyotengwa na inashirikiana nayo tu katika hali za dharura."
Mgogoro katika vyuo vikuu na utafiti wa kimataifa
Ripoti ya Calcalist inaonyesha kuwa kuzingirwa kimya kimya kwa Israel kumeenea pia kwenye maeneo ya kitaaluma. Kumekuwa na vitisho vya kusitisha au kukomesha ushiriki wa Israeli katika miradi mikubwa ya utafiti kama "Horizon." Kuendelea kwa vita huko Gaza na mzozo wa kibinadamu kumeifanya iwe ngumu kusaidia Israel katika Umoja wa Ulaya, hasa kwa kupungua kwa msaada kutoka Ujerumani na Italia.
Baadhi ya vyuo vikuu vya Ulaya kama Chuo Kikuu cha Ghent nchini Ubelgiji na Chuo Kikuu cha Valencia nchini Hispania, vimetangaza kwamba hawatashiriki katika miradi inayohusisha taasisi za Israeli. Maamuzi haya pia yameathiri idadi ya makala za kisayansi zilizochapishwa.
Katika mradi wa Horizon, kiwango cha ushiriki wa watafiti wa Israeli katika makala za kisayansi za ulimwengu kimepungua kwa asilimia 21 katika miaka miwili iliyopita. Pia, idadi ya udhamini uliotolewa kwa watafiti wapya wa Israeli katika mradi huu imepungua kutoka 29 mwaka 2024 hadi 9 mwaka 2025.
Kulingana na takwimu za Wizara ya Sayansi ya Israeli, kiwango cha uchapishaji wa makala za kisayansi za kimataifa na ushiriki wa watafiti wa Israeli kimepungua kutoka makala 142 kwa kila watu elfu mwaka 2022 hadi makala 111 mwaka 2024, ambayo ni kiwango cha chini kabisa tangu 2017.
Baadhi ya majarida mashuhuri ya kisayansi pia yamekataa makala za watafiti wa Israeli, hasa katika maeneo yanayohusiana na ustawi wa jamii, kwa sababu ya kutochukua msimamo wao juu ya vita. Suala hili linaonyesha athari ya moja kwa moja ya kuzingirwa kimya kimya kwenye sifa ya kisayansi ya Israeli.
Mnamo Juni mwaka jana, uanachama wa Chama cha Sosholojia cha Israeli katika Umoja wa Kimataifa wa Wanasayansi ulisitishwa, kwa sababu chama hicho hakikukemea vitendo vya Israeli huko Gaza. Kuanzia Oktoba 2023 hadi Mei 2025, zaidi ya matukio 700 ya kukata mawasiliano na watafiti wa Israeli yalirekodiwa, na vyuo vikuu 20 vilitangaza rasmi kwamba havitashirikiana nao. Kukata huku kwa mawasiliano kulijumuisha kukataa kupitia makala, kutokubali maprofesa wageni na kutowaalika kwenye mikutano.
Mgogoro katika uwekezaji na uaminifu wa kifedha
Ripoti inaonyesha kuwa makampuni ya nishati ya Israeli, licha ya kusaini mikataba mikubwa katika miezi ya hivi karibuni, wanakabiliwa na matatizo ya siri katika kufanya upya mikopo na benki za Ulaya. Baadhi ya miradi imesimamishwa kutokana na kutokuwa na nia kwa benki kushirikiana na Israeli. Juhudi za makampuni kupata maelezo rasmi zimekutana na majibu makavu na ya jumla ambayo yanaficha sababu halisi.
Ripoti hiyo pia inataja kucheleweshwa kwa kuwasili kwa wataalam wa kigeni kwa ajili ya ujenzi wa mitambo ya umeme au mistari ya usambazaji wa gesi; kucheleweshwa ambako kumesumbua upangaji wa miradi nchini Israeli. Ingawa sehemu ya kucheleweshwa huku inahusishwa na hali ya usalama, kuna wasiwasi kwamba sababu kuu ni kukataa kwa makampuni ya kigeni kushirikiana na Israeli.
Your Comment